ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC
TỔ KHOA HỌC XÃ HỘI TRƯỜNG THCS CẨM ĐIỀN, NĂM HỌC 2013 - 2014
Trong năm học 2013-2014, trường THCS Cẩm Điền xác định nhiệm vụ trọng tâm là đổi mới phương pháp giảng dạy và kiểm tra đánh giá để nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ đó, Ban Giám hiệu nhà trường và tổ chuyên môn đã xác định một trong những biện pháp then chốt tạo sự đột phá là hoạt động “Đổi mới sinh hoạt chuyên môn dựa trên nghiên cứu bài học”. Chính vì vậy, ngay từ đầu năm học Ban giám hiệu đã chỉ đạo tổ Khoa học xã hội xây dựng kế hoạch cụ thể để triển khai hoạt động này.
Bên cạnh sự thuận lợi của tổ chuyên môn là được sự quan tâm và chỉ đạo sát sao, cụ thể của Ban Giám hiệu nhà trường đối với việc thực hiện kế hoạch “Đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học” nhưng trong quá trình thực hiện chúng tôi cũng gặp phải nhiều khó khăn. Trước hết đó là tâm lí ngại thay đổi của một số giáo viên trong tổ. Các thầy cô đã quen với cách soạn bài, lên lớp và cách sinh hoạt chuyên môn cũ, nên không mấy hào hứng với việc thảo luận cách dạy theo nghiên cứu bài học. Thậm chí có đồng chí giáo viên hoài nghi hiệu quả của giờ dạy theo hướng đổi mới, sợ mất thời gian họp hành một cách hình thức, vô bổ…; có giáo viên e ngại khi thấy đối tượng học sinh mình giảng dạy nhận thức yếu, thiếu nhiều kỹ năng, chưa có thói quen hợp tác, cơ sở vật chất chưa phù hợp… Nhưng với tinh thần thực hiện nghiêm túc sự chỉ đạo chuyên môn của Phòng giáo dục & Đào tạo, Ban giám hiệu nhà trường cùng với việc nhận thức đổi mới phương pháp giảng dạy nói chung và đổi mới sinh hoạt chuyên môn nói riêng là nhiệm vụ sống còn với mỗi giáo viên. Vì vậy tổ Khoa học xã hội trong nhà trường quyết tâm triển khai kế hoạch đã xây dựng. Phương châm của chúng tôi là mạnh dạn áp dụng kiến thức thu nhận được từ đợt tập huấn bồi dưỡng giáo viên của phòng giáo dục, tham khảo tài liệu trên mạng Internet, học hỏi kinh nghiệm từ các trường bạn, phát huy trí tuệ tập thể, vừa làm vừa rút kinh nghiệm…
Trong các tổ chuyên môn thì nhóm chuyên môn Ngữ văn, Lịch sử là hai nhóm đầu tiên thực hiện kế hoạch “Đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học”. Đúngvào dịp thi đua chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 và chào mừng ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3. Hai nhóm chuyên môn trong tổ đã triển khai thực hiện kế hoạch và đã thu được những kết quả ban đầu đáng khích lệ. Việc triển khai “Đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học” đã được thực hiện đúng quy trình:
+ Xác định mục đích: Hướng về học sinh, tập trung nghiên cứu các hoạt động của học sinh, tìm hiểu những khó khăn của học sinh, mạnh dạn đưa ra những thay đổi điều chỉnh cách dạy; tạo cơ hội cho giáo viên phát triển năng lực chuyên môn, tiềm năng sáng tạo của mình.
+ Thiết kế bài dạy minh họa: Bài dạy được hai nhóm giáo viên thiết kế đặc biệt chú ý đến sử dụng công nghệ thông tin hỗ trợ giảng dạy, tổ chức nhiều hoạt động lôi cuốn học sinh tham gia vào nghiên cứu bài học.
+ Dạy minh họa – dự giờ: Người dạy minh họa là đồng chí Nguyễn Văn Đức (Tổ trưởng tổ chuyên môn dạy môn Ngữ văn), đồng chí Đinh Hoài Vân ( Giáo viên bộ môn Lịch sử) ; các giờ dạy được chuẩn bị kỹ lưỡng, công phu từ thiết kế bài dạy, các đồ dùng, thiết bị sử dụng để ghi lại tình huống (máy ảnh) đến thời gian (thích hợp để tất cả thành viên trong tổ chuyên môn đều có thể tham gia), không gian phòng học, vị trí của giáo viên dự giờ…; người dự đặt trọng tâm vào học sinh, quan sát thái độ hành vi của học sinh, phát hiện những học sinh gặp khó khăn để giúp đỡ…
+ Thảo luận về giờ dạy minh họạ: Sau giờ dạy, giáo viên minh họa chia sẻ về mục tiêu bài học, những điều đã làm được và chưa làm được trong giờ học; người dự đưa ra những ý kiến nhận xét, chia sẻ về giờ dạy; các ý kiến tập trung vào những hoạt động của học sinh: hoạt động nào các em thấy hứng thú, có hiệu quả trong nhận thức bài học, hoạt động nào còn gây ra những khó khăn cho học sinh hay hiệu quả chưa cao. Đa số các ý kiến của chúng tôi đều đánh giá giờ dạy phát huy được tính tích cực chủ động của học sinh; tạo không khí học tập sôi nổi, hào hứng; tạo không khí dân chủ, xóa đi khoảng cách giữa người dạy và người dự, giữa giáo viên với học sinh, giáo viên với giáo viên và học sinh với học sinh…Cụ thể là:
Một là, qua tiết học chúng tôi nhận thấy học sinh rất hào hứng, chủ động, tự nhiên được thể hiện mình, được thầy cô giáo quan tâm hướng dẫn học, các em có thể chia sẻ, trao đổi với bạn và tự làm. Một giờ học như thế giáo viên đã khơi dậy tiềm năng, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
Hai là, theo quan sát của chúng tôi, giáo viên được tự do định hướng, hướng dẫn học sinh biết biến quá trình học thành quá trình tự học, tự thực hành. Như thế, mối quan hệ giữa thầy và trò được cải thiện theo chiều hướng tích cực, thân thiện, cởi mở hơn trước.
Đặc biệt chúng tôi thấy người dự giờ không chỉ ngồi một chỗ cố định ở cuối lớp như trước mà có thể ngồi bất kỳ vị trí nào nếu thấy thuận lợi cho việc quan sát các em học tập. Thầy cô có thể đứng hai bên hoặc phía trước để quan sát, quay phim, chụp ảnh một cách tự nhiên thoải mái. Những khuôn mẫu gò bó không cần thiết đã được phá bỏ. Như vậy người dự giờ mới có cơ hội để quan sát kỹ các cung bậc cảm xúc, thái độ, hành vi trong các tình huống cụ thể mà các em thể hiện trong mọi hoạt động.
Dưới đây là một số hình ảnh ghi lại của tiết học môn Lịch sử:
Cô giáo Đinh Hoài Vân đang say mê giảng bài
Các em học sinh lớp 7A đang chăm chú nghe cô giáo giảng bài
Các em học sinh chăm chú làm bài tập
Các thầy cô giáo trong tổ Khoa học xã hội dự giờ môn Lịch sử
Tóm lại, qua tiết dạy theo hình thức nghiên cứu bài học, học sinh cải thiện được chất lượng học tập, các em rất hào hứng, phấn khởi, cảm thấy gần gũi với thầy cô. Giáo viên phát triển năng lực chuyên môn, tạo quan hệ thân thiện, tích cực giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với học sinh, giữa giáo viên với giáo viên. Dù kết quả đạt được ban đầu còn khiêm tốn so với yêu cầu đặt ra và còn nhiều khó khăn vướng mắc cần tháo gỡ để thực hiện tốt “Đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học”, nhưng những thành công ban đầu của bài dạy đã có tác dụng tích cực trong việc tạo động lực mạnh mẽ cho giáo viên trong nhiệm vụ mới mẻ, khó khăn nhưng cũng vô cùng bổ ích này.
Cẩm Điền, ngày 12 tháng 3 năm 2014
Tổ Khoa học xã hội